حذف مسیرهای رکاب‌‏زنی

بررسی مواجهه استانداری و شهرداری اصفهان درباره خطوط دوچرخه‌سواری زنان در اصفهان

چند زن دوچرخه‌سوار به هم‌میهن گفته‌‏اند از سال پیش تاکنون با توقیف دوچرخه و مدارک، حتی بازداشت روبه‌رو شده‌اند

الهه محمدی _ آن زمان که اصفهان «آب» داشت، عصرها جان می‌‌داد برای «تابیدن» کنار «آب»؛ برای بستن دوچرخه‌‌ها به درخت‌‌ها و رفتن، نشستن، آواز خواندن، گفتن و شنیدن زیر دالان‌‌های پوشیده از آجر پل‌‌های روی «آب»؛ حالا چندسالی است زاینده‌رود خشک‌شده و اصفهان، شهری که به شهر دوچرخه‌‌ها معروف است، شبانه «چرخ‌هایش» و خطوطش را جمع می‌‌کنند «به بهانه ایمن نبودن.»

حالا از اصفهان خبر می‌‌رسد که بین استانداری و شهرداری این شهر درباره توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری اختلاف افتاده؛ شهرداری اصفهان که از دوره قبل طبق مصوبه شورای هماهنگی ترافیک استان موظف شده بود ۷۷۷کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری ایجاد کند، حالا با فشار بعضی اعضای شورای شهر و فشارهای بیرونی، از ماجرا پاپس‌کشیده و کار به جمع‌‌آوری شبانه مسیرها دوچرخه‌سواری رسیده است. یافته‌‌های هم‌میهن نشان می‌‌دهد این فشارها بیشتر به دلایل سیاسی و از همه مهم‌تر به‌دلیل مخالفت با دوچرخه‌سواری زنان در اصفهان که در سال‌های گذشته روبه‌گسترش بود، وجود دارد. اختلاف بین شهرداری و استانداری اصول‌گرا هم رسیده است؛ ششم‌تیرماه گذشته بود که مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان به علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان درباره جمع‌‌آوری مسیرهای دوچرخه‌سواری هشدار داد. در این نامه که به دست هم میهن رسیده است، نوشته شده: «باتوجه به اهمیت حفظ و گسترش مسیرهای دوچرخه‌سواری در سلامت جسمی و روحی شهروندان در تکمیل ۷۷۷ کیلومتر شبکه کلی این مسیرها، دستور فرمایید ضمن تداوم در اجرای طرح و برنامه‌ریزی برای تسریع در گسترش مسیرهای دوچرخه‌سواری، به‌منظور کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و {…} به تمام مناطق ابلاغ فرمایید که برچیدن و حذف هرگونه مسیر دوچرخه‌سواری ممنوع است، به‌جز موارد خاص و با مجوز شورای ترافیک استان.»

شهرداری جدید اصفهان اما آنطور که منابع آگاه در شهرداری و مردم اصفهان به هم‌میهن خبر می‌‌دهند، به این‌نامه توجهی نکرده و مسیرهای دوچرخه‌سواری، شبانه در حال جمع شدن هستند.

آنطور که بعضی مسئولان شهری اصفهان مانند حسین حق‌شناس، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری و محمدرضا فلاح، رئیس کمسیون حمل‌و‌نقل شورای شهر اصفهان به هم‌میهن می‌‌گویند، مسیرهای جمع‌شده، حدود چهار یا پنج‌کیلومتر است و این موضوع ربطی به دوچرخه‌سواری زنان ندارد، اما آن‌طور که یک منبع آگاه در شهرداری اصفهان به هم‌میهن می‌‌گوید، یکی از دلایل مهم این تصمیم، دلایل سیاسی به‌ویژه  دوچرخه‌سواری زنان در سطح شهر بوده است. تصمیمی که به‌گفته او با ابلاغ بعضی نهادهای غیرشهری مانند نهاد نمازجمعه به شورای شهر اصفهان و با حمایت اعضای این شورا، عملیاتی شده است.

محمدتقی رهبر، امام‌جمعه موقت اصفهان هم مانند گذشته و دیگر امامان‌جمعه این شهر، مخالف دوچرخه‌سواری زنان در سطح شهر است و به هم‌میهن می‌‌گوید، اگر تمام شئونات اسلامی از لحاظ پوشش حین دوچرخه‌‌سواری رعایت شوند، هنگامی که یک‌مرد نامحرم، زنان روی دوچرخه را دید، تحت‌تاثیر غرایز قرار نگیرند، تحریک‌‌آمیز نباشند و با لباس گشاد حاضر شوند؛ دوچرخه‌سواری زنان اشکالی ندارد: «اما اگر مانند چندسال پیش در اصفهان، زنان بدون‌‌ حجاب، با اندام و موهای معلوم، به جلب‌نظر جوانان و مردان بپردازند، درست نیست که سوار دوچرخه شوند.»

او هم موافق با سیاست‌‌های تفکیک جنسیتی که در دودهه گذشته در دستور کار مسئولان شهری بوده است و می‌‌گوید، زنان بهتر است در پارک‌‌های ویژه زنان دوچرخه‌سواری کنند تا یک ناظر بیگانه تحت‌تاثیر حرکات بدن و زلف آنها قرار نگیرد.

اما زنان اصفهانی که بیشتر از همه سال‌‌های گذشته، از دوسال پیش بیشتر روانه خیابان‌‌های این شهر شده‌‌اند به هم‌میهن می‌‌گویند، بالاخره بعد از سال‌‌ها از گذشت خاطره‌تلخ اسیدپاشی روی چند زن اصفهانی، با همه ممانعت‌‌ها و هشدارها توانستند پا در رکاب دوچرخه کنند، اما با ممانعت ازسوی برخی نیروها در خیابان، توقیف دوچرخه و مدارک و حتی بازداشت روبه‌رو شده‌‌اند و با روی‌کارآمدن دولت و شهرداری جدید، باز هم ترس اسیدپاشی به جان‌شان افتاده است.

علت چه بود؟

آبان‌ماه سال ۱۳۹۹، مسعود بنده‌خدا، معاون سابق حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان اعلام کرد که طبق مصوبه شورای عالی ترافیک استان، ۷۷۷کیلومتر مسیر ویژه، ایمن، استاندارد و پیوسته دوچرخه‌سواری در شهر اصفهان با دستور شهردار اصفهان در مناطق ۱۵گانه شهر اجرا شود. به‌گفته قدرت‌‌الله نوروزی، شهردار وقت اصفهان، تا خردادماه سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۰کیلومتر این مسیرهای ویژه راه‌اندازی شد. اما بعد از انتخابات شوراهای شهر و روستا در مردادماه همان سال و روی‌کارآمدن تیم شهری جدید و دولت ابراهیم رئیسی، روند راه‌اندازی این مسیرها کند شد و حالا طبق بررسی هم‌میهن، بعضی از این خطوط جمع‌‌آوری شده‌اند.

طبق اطلاعاتی که به هم‌میهن رسیده است، بودجه گسترش مسیرهای دوچرخه در بودجه سال ۱۴۰۱ شهرداری اصفهان به یک‌باره کاهش پیدا کرده، بودجه حداقلی برای تعمیر و نگهداری در نظر گرفته شده و برای هر منطقه شهرداری ۲۰۰میلیون تومان بودجه برای مسیرهای دوچرخه اختصاص پیدا کرده است.

بنده‌خدا، معاون سابق حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان حالا در گفت‌وگو با هم‌میهن از شروع راه‌اندازی مسیرهای دوچرخه‌سواری در زمان معاونت او و علت مخالفت مسئولان کنونی شهری اصفهان با توسعه آن می‌‌گوید: «طرح جامع مسیرهای دوچرخه‌سواری، چندین سال پیش مصوب شد و تایید شورای عالی ترافیک استان و شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور را هم گرفت. گسترش مسیرهای دوچرخه‌سواری جزو الزامات جدید شهرهایی است که آلوده‌اند. اگر بخواهیم به سمت حمل‌و‌نقل انسان‌محور پیش برویم، نه خودرومحور؛ قطعا باید به سمت حمل‌و‌نقلی که برای انسان‌‌ها مفید است، برویم.» بنده‌خدا می‌‌گوید: «در چندین سال گذشته، فرهنگ اصیل اصفهانی در دوچرخه‌سواری، متاسفانه داشت رنگ می‌‌باخت. برای تجدید این فرهنگ، ما مسیرهای دوچرخه‌سواری را احیا کردیم. هیچ مسیر ایمنی برای کسانی که می‌خواستند با دوچرخه رفت‌وآمد کنند، وجود نداشت. باید مسیرها مجزا و ایمن می‌‌شد و سهمی به این افراد اختصاص پیدا می‌‌کرد. مطالعات جامع ما نشان می‌‌دهد که بیش از ۷۰درصد هدف‌‌های سفرهای شهری اصفهان کمتر از پنج‌‌کیلومتر است. این یعنی اینکه برای سفرهای زیر پنج‌کیلومتر نباید از حمل‌و‌نقل شخصی استفاده شود. ما برای کاهش آلودگی‌ها، به نظرمان رسید که باید مسیرهای دوچرخه‌سواری را ایمن کنیم.»

به گفته بنده‌خدا، گزارش‌‌های زیادی هم به دست او و همکارانش می‌‌رسیده که دوچرخه‌سواران تصادف‌‌های زیادی داشتند و حتی کار به دادستانی هم کشیده شده بود: «بنابراین ما برنامه‌‌ای تدوین کردیم و درباره تمام مناطق و مسیرها مطالعه و بررسی کردیم. دیدیم که ۷۷۷کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری مصوب است و وقتی به شورای ترافیک استان رفتیم، مصوب کردند که تا پایان سال ۱۳۹۹، ۱۵۰کیلومتر را اجرایی کنیم. بنابراین تمام مناطق شهری استان اصفهان دست‌به‌کار شدند و این مسیرها را احیا و جداسازی کردند. ما چهارمدل مسیر دوچرخه‌سواری داشتیم، این مسیرها داشت تکمیل می‌‌شد که مدیریت شهری تغییر کرد و دوستان الان دیدگاه‌‌ها و استدلالات دیگری دارند. درواقع دیگر این مسیرها خیلی توسعه پیدا نکرد. گویی پلیس هم مخالفت‌‌هایی درباره بعضی از مسیرها داشته و به همین دلیل بعضی از آنها جمع‌‌آوری شده‌اند. درحالی‌که در جلسات ما فرماندهان پلیس و کارشناسان‌شان حضور داشتند و با این موضوع موافق بودند.»

او می‌‌گوید الان مسیرهای دوچرخه‌سواری جمع‌‌آوری نشده است و در اهداف شهرداری همچنان وجود دارد: «مسیرهای دوچرخه‌سواری در اصفهان در کشور بی‌‌نظیر است و ایمنی بالایی هم دارد. در کنار بعضی از مسیرها جدول گذاشته شده و به خاطرهمین گفته می‌‌شود که ناایمن است. این مسیرها باید روشنایی‌اش تکمیل و تابلوگذاری می‌‌شد، این اتفاقات در بعضی از خیابان‌‌ها نیفتاد و به همین دلیل بعضی‌‌ها بهانه گرفتند که این خیابان‌‌ها ناایمن است، درحالی‌که کارها در حال انجام بود، اگر این اتفاق برای همه مسیرها محقق می‌‌شد، بحث ناامن بودن هم مطرح نمی‌‌شد. مدیریت شهری جدید هم که آمد متاسفانه این کارها متوقف شد.»

اما حسین حق‌شناس، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با هم‌میهن می‌‌گوید، گسترش مسیرهای دوچرخه‌سواری از همان ابتدا مخالفانی داشته است و این مسیرها در مدیریت جدید شهری اصفهان جمع‌‌آوری نشده‌‌اند به‌جز در چند مسیر اندک: «حدودا چهارکیلومتر از مسیرهای دوچرخه‌سواری جایگزین شده‌‌اند، نه جمع‌‌آوری. گسترش این مسیرها، موافقان و مخالفانی داشته است. آن‌‌هایی که استفاده می‌‌کردند، موافق و پلیس و اهالی، مخالف بودند. اصفهان شهری است که در گذشته به شهر دوچرخه معروف بوده و دوچرخه‌سواری در آن، رونق داشته است. از سال ۶۶، سهم دوچرخه‌سواری در اصفهان ۱۴درصد بوده است و به‌مرور و با گسترش خودرو کمتر شد. سال ۸۰ به هشت‌درصد و سال ۹۰ به چهاردرصد رسید. سال ۹۲ که مطالعات جامع سوم اصفهان انجام شد، راهکاری برای افزایش سهم دوچرخه پیشنهاد می‌‌شود، ازجمله طرح محدوده ترافیک، حمل‌و‌نقل همگانی و گسترش ایستگاه‌‌های کرایه دوچرخه از مرکز شهر به باقی نقاط شهر. یک شرکت خصوصی، بهره‌‌بردار ایستگاه‌‌های کرایه می‌‌شود، نمی‌‌تواند آن ایستگاه‌‌ها را کاملا بهره‌‌برداری کند و به‌مرور ۵۰ ایستگاه، کاهش پیدا می‌‌کند و به کمتر از ۱۰عدد می‌‌رسد.»

او ادامه می‌‌دهد: «در دوره قبل، در سال ۱۳۹۹، هم‌زمان با شیوع کرونا، ترافیک کم شد و مردم کمتر از اتوبوس و حمل‌و‌نقل همگانی استفاده کرده و به سوی دوچرخه روی ‌‌آوردند. متناسب با سیاست‌‌ها و تقاضاها، شهرداری اصفهان، مسیرهای جدیدی برای دوچرخه ایجاد کرد. از دوره جدید مدیریت شهری در اصفهان، دوران شیوع گسترده کرونا تمام و خیابان‌‌ها شلوغ شدند. در این حین، مردم و پلیس دنبال راهکارهایی برای کاهش ترافیک افتادند. ازجمله صحبت‌‌هایی در مورد مسیرهای دوچرخه مطرح شد و از سوی دیگر، معاونت حمل‌‌ونقل، برای حفظ زیرساخت‌‌ها تلاش کرد. در جلسات، معاونت حمل‌و‌نقل موظف به بررسی کاستی‌‌ها شد تا طبق مطالعات، مسیرهایی که تمام ویژگی‌‌های لازم را ندارند، گزارش کند. در بررسی‌‌ها مشخص شد برخی از این مسیرها در مطالعات جامع نبوده‌‌اند و به‌اقتضای دوران ایجاد شده‌‌اند. در جمع‌‌بندی موارد، مسیرهای غیراستاندارد گزارش شد که کدام راه‌‌ها ناایمن بوده‌‌اند. بنابراین چند مسیر مختصر در شهر جمع‌‌آوری و جایگزین می‌‌شوند.»

حق‌شناس می‌‌گوید، برنامه آینده این معاونت این است که ایستگاه‌‌های کرایه دوچرخه با شرکت‌‌های دیگری دوباره قابل استفاده شوند تا شاهد افزایش تقاضا برای دوچرخه‌سواری در راه‌‌هایی که از قبل مشخص شده‌‌اند، باشیم: «مردم باید مدافع این مسیرها باشند، نه این‌که تمام‌شان جمع‌‌آوری شوند.»

آنها تخلف کردند نه ما!

درحالی مسعود بنده‌خدا، معاول سابق حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان می‌‌گوید مسیرهای دوچرخه‌سواری طبق تصویب شورای عالی ترافیک اجرایی و پیاده‌سازی شده که محمدرضا فلاح، رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌‌ونقل شورای شهر اصفهان یکی از مخالفان مسیرهای دوچرخه‌سواری به هم‌میهن می‌‌گوید، در دوره قبل، یک‌‌سری مسیر دوچرخه‌‌سواری در معابر و خیابان‌‌ها به صورت عجولانه و بدون هیچ‌‌گونه مصوبه شورای ترافیک، ایجاد شد که برخی از آن‌‌ها قابل قبول است اما برخی مورد اعتراض شهروندان واقع شده است: «اعتراض شهروندان به این است که این مسیرها استاندارد نیستند و مصوبه شورای ترافیک هم ندارند. یکی از مشکلات اعم از تصادفات به‌وجود‌آمده است که منجر به فوت و جرح شده است.» به‌گفته او، باتوجه به اعتراضات مردم، جلساتی در کرسی‌‌های شورای شهر تشکیل شده است که در آن، شهرداری را با همراهی پلیس راهور، به سمت استانداردسازی مسیرهای دوچرخه‌سواری ببرند تا مسیرهای قابل استانداردسازی، استاندارد شوند و مابقی جمع‌‌آوری شوند: «برخی از این لاین‌‌ها غیرقابل استاندارسازی‌اند و با کوچه‌‌های منتهی به محلات و بارانداز مغازه‌‌ها فاصله ندارند. هم معاونت حمل‌و‌نقل شهرداری و هم شورای شهر، مخالف برخی لاین‌‌های دوچرخه بودند. بنابراین ما شهرداری را مجبور به منهدم‌کردن برخی از این لاین‌‌ها کردیم.» به گفته او، تقریبا حدود چهار یا پنج‌کیلومتر از این مسیرها جمع‌‌آوری شده‌اند.

علیرضا صلواتی، معاون اسبق حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان و مدیر طرح‌‌های آزادراهی جنوب و جنوب‌شرق در وزارت‌راه در حال حاضر هم به هم‌میهن می‌‌گوید اعتراضات مردمی درباره مسیرهای دوچرخه‌سواری زیاد بوده است: «ایمنی لازم برای دوچرخه‌سواران باید در نظر گرفته شود. تصادفات دوچرخه هم حتما منجر به جرح خواهد شد. در کنار این موضوع، باید فرهنگ‌سازی هم انجام شود. یکی از دلایل اصلی برای برچیدن بعضی مسیرهای دوچرخه‌سواری، به دلیل اعتراض شهروندان است که می‌‌گویند فضای خیابان و پارک ما گرفته شده است. باید سیاست اقناع‌سازی داشته باشیم و طرح‌‌ها ناقص اجرا نشوند.»

او می‌‌گوید، یکی از شاخص‌‌های حمل‌و‌نقل پایدار، حمل‌و‌نقل عمومی و گسترش مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری است که باید در سطح شهرها راه‌اندازی شوند.

مخالفت همیشگی با زنان

ماجرای مخالفت‌‌ها و ممانعت‌‌ها درباره دوچرخه‌سواری در اصفهان سابقه چندین‌ساله دارد؛ اوایل سال ۱۳۹۸ بود که دادستان اصفهان اعلام کرد طبق قانون، دوچرخه‌‌سواری زنان در فضاهای عمومی حرام است و به نیروی انتظامی اعلام شده، اگر مواردی از دوچرخه‌‌سواری زنان در سطح شهر دیده شد، اول خیلی محترمانه تذکر بدهند و اگر فرد مدارک هویتی دارد از او بگیرند، در غیر این صورت دوچرخه فرد را توقیف کنند. علی اصفهانی آن زمان گفته بود، مدت زیادی است که ائمه‌جمعه و خانواده‌شهدا نسبت به دوچرخه‌‌سواری زنان در اماکن‌عمومی معترض بودند و البته تعرضات و مزاحمت‌‌هایی هم برای این زنان ایجاد شده بود.

بعد از آن در فروردین‌ماه سال ۱۳۹۹، ابوالحسن مهدوی، امام‌جمعه موقت اصفهان، در خطبه‌‌های نمازجمعه با انتقاد شدید از مسئولان این شهر، به ترویج دوچرخه‌‌سواری زنان در چهارباغ اصفهان انتقاد کرده بود و از مسئولان خواست با این مسائل برخورد کنند. یوسف طباطبایی‌‌نژاد، نماینده ولی‌فقیه در استان اصفهان هم پیش‌‌ از این خطبه، با بیان اینکه مسئولان نباید اجازه دهند که چهره فرهنگی و مذهبی شهر اصفهان با برخی هنجارشکنی‌‌ها مخدوش شود از دستورات خوب صادرشده از سوی دادستان اصفهان درباره موضوعاتی چون دوچرخه‌سواری زنان، حجاب و سگ‌گردانی قدردانی کرده بود.

این اظهارنظرها درباره دوچرخه‌سواری زنان ادامه داشت؛ بهمن‌ماه ۱۳۹۹، احمد عبداللهی‌‌نژاد، دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان در گفت‌‌وگو با «ایمنا» بابیان اینکه در شورای فرهنگی استان مصوب شده که دوچرخه‌‌سواری زنان در انظار عمومی ممنوع است، گفت که حاکمیت نباید دوچرخه‌سواری زنان را ترویج کند، بلکه باید فضای مناسب را برای تفریح، دوچرخه‌‌سواری و حمل‌‌ونقل آنها فراهم کند و نسبت به منکر بودن دوچرخه‌‌سواری زنان اطلاع‌‌رسانی کند؛ پس از اجرای این مراحل ما اجازه داریم نسبت به انجام این کار نهی از منکر کنیم.

یک‌ماه بعد، ابوالحسن مهدوی، امام‌جمعه موقت اصفهان باردیگر به موضوع دوچرخه‌‌سواری زنان پرداخت و با بیان اینکه نباید به بهانه استفاده دوچرخه منکرات را ترویج دهیم، گفت که این امر به‌بهانه تعلیم و تعلم، هوای‌پاک، درمان و… در اصفهان انجام می‌‌شود و باید مراقب باشیم دشمن پشت‌صحنه چه اقداماتی انجام می‌‌دهد و نباید برای‌مان گناه عادی شود. او درنهایت خواسته بود ورزش زنان در مدرسه و خانه انجام شود. بعد از این اظهارنظرها، پارسال خبری دست‌به‌دست شد مبنی بر اینکه شهرداری دیگر امکان واگذاری دوچرخه به زنان اصفهانی در سطح این شهر را ندارد.

محمدتقی رهبر، امام‌جمعه موقت اصفهان هم همواره یکی از مخالفان دوچرخه‌سواری زنان در شهر اصفهان بوده است. او پیش‌‌تر دوچرخه‌‌سواری زنان را مثل گرانی، معضل دانسته بود و حالا در گفت‌وگو با هم‌میهن می‌‌گوید، برخی با لباس چسبان، سوار دوچرخه می‌‌شوند که تاثیری نامناسب دارد: «اظهارات چندی‌پیش من به دلیل آثار سوءاخلاقی این مساله بود. اکنون در اصفهان، پارک ویژه‌زنان داریم که زنان می‌‌توانند هرطور بخواهند، سوار دوچرخه شوند.» رهبر می‌‌گوید موضوع جمع‌‌آوری مسیرهای دوچرخه‌سواری را نشنیده است: «جمع کردن دوچرخه در صورت مجزابودن پارک، لازم نیست اما به هر صورت، شهرداری جدید اختیارات خود را دارد. اما هنگامی که یک‌زن سوار دوچرخه می‌‌شود، با حالت‌عادی متفاوت است و گاهی با لباس‌‌های چسبان سوار می‌‌شوند که با عفاف و حجاب اسلامی مخالف است. تصمیم شهرداری برای جمع‌‌آوری مسیرهای دوچرخه‌سواری عجالتا به‌نظر من، اشکالی ندارد اما پارک ویژه‌زنان نیازی به جمع کردن ندارد.»

حالا با جمع‌‌آوری بعضی مسیرهای دوچرخه‌سواری و ایستگاه‌‌های دوچرخه‌‌های اشتراکی، دوباره مخالفت با دوچرخه‌سواری زنان پررنگ شده و آنطور که یک منبع آگاه به هم‌میهن می‌‌گوید، یکی از دلایل مخالفت با مسیرهای دوچرخه‌سواری و برچیدن بعضی از آنها، دوچرخه‌سواری زنان بوده است: «در مدیریت شهری قبلی خطوط دوچرخه‌سواری احداث شد و در مدیریت جدیدشهری به این خطوط انتقاد وارد کردند. بعضا فشارهای سیاسی برای جمع‌‌آوری خطوط دوچرخه‌سواری مطرح است. این فشارها هم خارج از مجموعه مدیریت شهری و بعضا از سوی شورای‌شهر صورت گرفته است. از شهردار اصفهان تا معاونت حمل‌و‌نقل و حتی استانداری، حامی حفظ و گسترش مسیرهای دوچرخه‌سواری‌اند. درواقع برای جمع‌‌آوری این مسیرها فشارهایی روی مدیران وجود داشته، اما مقاومت‌‌هایی از سوی آنها در این‌باره صورت‌گرفته است. تا جایی که اطلاع دارم، دادستانی اعلام کرده بود منع قانونی برای دوچرخه‌سواری زنان وجود ندارد.» او می‌‌گوید در نصف مناطق شهری اصفهان بعضی از مسیرها جمع‌‌آوری شده‌اند.

اما مسعود بنده‌خدا، معاون سابق حمل‌و‌نقل و ترافیک اصفهان می‌‌گوید، در زمان اجرایی شدن توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری، چنین مخالفت‌‌هایی درباره استفاده زنان از دوچرخه‌‌ها در سطح شهر مطرح نبوده و به‌گفته محمدرضا فلاح، رئیس کمیسیون حمل‌و‌نقل شورای شهر، اصلا چنین موضوعی برای برچیدن بعضی مسیرهای دوچرخه‌سواری وجود ندارد: «ما اصلا به مساله زنان ورود نکردیم زیرا این موضوع درحیطه اختیارات ما نیست و مراجع دیگر باید ورود کنند. ما از لحاظ ایمنی به موضوع ورود پیدا کردیم.»

حسین حق‌شناس، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری هم می‌‌گوید در جلسات‌شان، هیچ‌وقت چنین دلیلی مطرح نبوده است.

علیرضا صلواتی، معاون اسبق حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری اصفهان هم می‌‌گوید، در بحث دوچرخه‌سواری بحث جنسیت مطرح نیست و الان بعضی مسیرها به‌گونه‌‌ای است که مردان هم نمی‌‌توانند از آن‌‌ها استفاده کنند.

از توقیف و بازداشت تا ترس اسیدپاشی

حرف دوچرخه‌سواران اصفهانی اما چیز دیگری است. علی، یکی از شهروندان اصفهانی است که چندروز درهفته برای رفت‌وآمد در شهر رکاب می‌‌زند. او به هم‌میهن می‌‌گوید برخی مسیرهای دوچرخه‌سواری ایمن و استاندارد هستند و مردم بدون نگرانی در این مسیرها دوچرخه‌سواری می‌‌کنند: «نظرات مردم دوبخش است. معمولا در خیابانی که مسیر دوچرخه احداث می‌‌شود، کسبه و اهالی، به دلیل کمتر شدن عرض خیابان، مقاومت‌‌هایی می‌‌کنند که می‌‌خواهند خیابان عریض‌‌تر باشد اما دیگرافراد استقبال کرده‌‌اند، مخصوصا زنان. به‌ویژه  این‌که در اصفهان این مساله به‌دلیل حکم دادستانی و صحبت‌‌های امام‌جمعه، جنجالی شده بود.»

او ادامه می‌‌دهد: «این اتفاقات، از قبل حساسیت‌‌هایی را در این مسیرها ایجاد کرده بود. بحث کم‌‌عرض شدن خیابان‌‌ها در مصاحبه‌‌های اعضای شورای‌شهر مشهود است. اهالی و کسبه با خواندن این مصاحبه‌‌های تحریک‌‌کننده، تحریک می‌‌شدند و مسئولان می‌‌گفتند اگر مردم اعتراض کنند، ما آن‌‌ها را جمع می‌‌کنیم. درحالی‌که به روال قانونی آن اشاره نمی‌‌شد و مدیران شهرداری تحت‌فشار قرار می‌‌گرفتند. زمانی‌که این مسیرها جمع می‌‌شد، مردم اعتراضاتی در فضای مجازی ‌‌کردند و هیچ‌مسئولی، مسئولیت آن را به‌عهده نگرفت.»

علی می‌‌گوید، از چند سال قبل با ایجاد کمپین سه‌‌شنبه‌‌های بدون خودرو، با حضور شهردار اسبق اصفهان، مردم تشویق به دوچرخه‌‌سواری می‌‌شدند: «اصفهان مسطح است و پستی و بلندی ندارد. همین موضوع تمایل به دوچرخه‌سواری در این شهر را بیشتر می‌‌کند. قرار بود ۷۷۷کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری داشته باشیم، اما حدود ۱۵۰کیلومتر آن اجرایی شد. مسیر جدیدی هم اضافه نشده و از مسیرهای قبلی هم حذف شده است. گویی درصدد حذف مابقی مسیرها هم هستند. اگر این رویکرد ادامه پیدا کند، علاقه مردم برای دوچرخه‌سواری از میان می‌‌رود. دیگر خبری از کمپین‌‌ها و مسابقات نیست و مسیرها شبانه جمع می‌‌شوند. این مسیرها در خیابان‌‌های توحید، مسجد علی و… جمع‌‌آوری شده‌اند. تقریبا هفت تا هشت مسیر اصلی از بین رفته‌‌اند. خیابان مسجد علی از باصفاترین و استانداردترین مسیرها بود. یکی از زنان ساکن آن منطقه می‌‌گفت، یکی از تفریحاتش را از دست داده است.»

او می‌‌گوید آمار مشخصی از برچیدن تعداد کیلومتر مسیرهای دوچرخه‌سواری وجود ندارد، اما طبق تخمین‌ها، بیش از ۳۰کیلومتر از این مسیرها جمع‌‌آوری شده‌اند.

زهرا یکی از زنانی است که حرفه‌‌ای دوچرخه‌سواری می‌‌کند؛ او به هم‌میهن می‌‌گوید بارها شاهد رفتارهای تند بعضی افراد در خیابان بوده که رکاب‌زدن زنان در شهر را برنمی تابند: «بعضی نیروها که از نیروی انتظامی هم نیستند، رفتار بسیار زننده‌‌ای دارند. مانند فحاشی، دستبند زدن، توقیف مدارک و.‌‌.. طی ماه‌اخیری که گذشت به‌عنوان مربی در مسابقات شرکت داشتم، هیات دوچرخه‌سواری اصفهان حتی به من اجازه نداد سمت شاگردم بروم. حتی اجازه فعالیت گسترده، عکس و فیلم داده نمی‌‌شد.»

او می‌‌گوید لاین‌‌های دوچرخه‌سواری یک‌سری معایب و محاسن دارد اما متاسفانه الان مدتی است که شاهد برداشتن بعضی از این لاین‌‌ها به‌صورت غیرقانونی و پنهانی به‌صورت شبانه هستیم: «شب می‌‌رفتیم خانه و صبح این مسیرها نبودند. به‌خصوص در محله عباس‌‌آباد اصفهان. چرا برداشته‌‌اند و چه‌کسی برداشته، نمی‌‌دانیم؟ این‌همه هزینه کرده و این لاین‌‌ها را پیاده‌سازی کرده‌‌اند، حالا باید هزینه دیگری را برای برداشتن این مسیرها صرف کنند. ستون‌‌های فلزی وسط معابر دوچرخه، تردد عموم، موتورسوارها و… می‌‌توانند برای دوچرخه‌سواران آسیب‌‌زا باشند. اگر به مردم بگوییم از این مسیر نروید، متوجه نمی‌‌شوند زیرا فرهنگ‌‌سازی نشده است.»

زهرا، ۳۸ساله از تجربه برخورد برخی نیروها در خیابان با او و دوستانش می‌‌گوید: «ما یک گروه رسمی مجوز‌دار دوچرخه‌سواری بودیم زیرنظر یک باشگاه رسمی و از وزار‌ت کشور نامه داشتیم که هیچ منع‌قانونی‌‌ای دراین‌باره نداریم که زنان دوچرخه‌سواری نکنند. اما موتورسواری با لباس شخصی کاملا عادی جلوی ما را گرفت، با لحن بسیاربدی ما را متوقف کرد و بی‌سیم زد. چندنفر دیگر هم آمدند و گفتند این‌‌ زن‌‌ها… هستند و نباید دوچرخه‌سواری کنند. نامه مهرشده‌‌ای از یک نهاد داشتند و می‌‌گفتند، حکم توقیف راکبان‌زن را داریم. زنگ زدند، ماشین آمد و وقتی هم به نیروی انتظامی ماجرا را گفتیم، به ما گفتند نمی‌‌توانند کاری کنند چون آنها خودمختارند.»

او می‌‌گوید، از پاییز پارسال سخت‌گیری‌‌ها به دوچرخه‌سواری زنان بیشتر شده است. در دوران دولت‌قبل هم زنان دوچرخه‌سوار با وحشت بیرون می‌‌رفتند چون آن‌زمان، نیروی انتظامی ورود می‌‌کرد اما پس از اینکه خانم ابتکار مسائل در این باره را مطرح کردند، نیروی انتظامی عقب کشید و تا زمان دولت رئیسی دیگر اتفاقی نیفتاد. حتی دوستانی از ما بوده‌‌اند که بازداشت و از آن‌‌ها تعهد گرفته شده بود که با حجاب بهتر دوچرخه‌سواری کنند. این موضوع در پارک ناژوان بیشتر است. آنجا همیشه ون‌‌های‌گشت حضور دارند و حتی زنانی که لباس‌‌های کاملا مناسب داشتند را هم می‌‌گرفتند و می‌‌گفتند برای درس‌عبرت دیگران دستگیر می‌‌کنیم.»
زهرا می‌‌گوید این بگیر و ببندها و محدودیت‌‌ها موجب کناره‌‌گیری زنان نشده: «ما با قدرت ادامه می‌‌دهیم. همین موضوع ما را سرپا نگه داشته است. چون هیچ قانونی برای منع دوچرخه‌‌سواری زنان وجود ندارد.»

مریم ۵۰ساله، یکی دیگر از زنانی است که برای تفریح از دوچرخه‌‌های اشتراکی استفاده می‌‌کرده. او به هم‌میهن می‌‌گوید: «مدتی بود دوچرخه‌سواری در اصفهان خیلی رواج پیدا کرده بود و خود من هم در شهر دوچرخه‌سواری می‌‌کردم. قبلا مدارک شناسایی پسرانم را می‌دادم و از ایستگاه دوچرخه‌‌های‌اشتراکی، دوچرخه می‌‌گرفتم. ولی الان ایستگاه‌‌هایی که در حاشیه زاینده‌رود بود، جمع‌‌آوری شده است. مسیرهای دوچرخه‌سواری مشخص شده بود و دیدن این مسیرها خیلی حس خوبی به ما می‌‌داد. جمع‌‌آوری این مسیرها باعث می‌‌شود حتی افراد مسنی که با دوچرخه رفت‌وآمد می‌‌کنند، دچار مشکل ‌‌شوند.»

به‌گفته مریم، با روی کار آمدن دولت و شهرداری جدید، خیلی از دوستانش دیگر دوچرخه را کنار گذاشته‌‌اند و نگران مساله اسیدپاشی‌اند: «آن زمانی که در خیابان مهرداد اصفهان روی چندزن اسیدپاشی شد، ما خیلی ترسیدیم و الان هم درباره دوچرخه‌سواری نگرانیم. قبلا در مرکز شهر، زنان زیادی را می‌‌دیدیم که دوچرخه‌سواری می‌‌کردند اما الان در خیابانی مثل بزرگمهر دیگر دوچرخه‌سوار زن نمی‌‌بینیم. قبلا شهر زنده‌‌تر بود و دوچرخه‌سواری حس سرزندگی می‌‌داد. اما اگر این مسیرها بیشتر جمع‌‌آوری شوند، بیشتر از گذشته زنان از چهره‌شهر حذف می‌‌شوند.»

منبع: هم میهن