چرا در همه مکتب‌های فکری روشنایی بر تاریکی پیروز است؟ در شماره نخست از ستون موج نو به الزام سخن گفتن و فراگیری تاریخ اساطیر ایران باستان پرداختیم. در این شماره قصد دارم به جدال اهورامزدا و اهریمن بپردازم. اما پیش از آن نیاز است که نگاهی کلی به تاریخ ایران باستان بیندازیم.
اگر تاریخ اساطیری ایران را بر اساس دوره زمانی تقسیم بندی کنیم، دوران اساطیری به پیش از زرتشت باز می‌گردد. این دوره شامل «آفرینش جهان»، نبرد اهورامزدا و اهریمن و داستان‌های جمشید و تهمورث است. دوران «حماسی و پهلوانی» به کاوه آهنگر، فریدون، رستم و سهراب، اسفندیار و دیگر پهلوانان ایرانی مربوط می‌شود. دوران «تاریخی-اسطوره‌ای» را دورانی می‌دانند که مربوط به هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان است. این دوران در شاهنامه رنگی از واقعیت به خود گرفته است. با این مقدمه داستان آفرینش را در ایران باستان به نقل از منابع «اوستا»، «بندهش»، «پژوهش‌های مهرداد بهار» و «جان هینلز» مرور می‌کنیم.
آغاز جهان در دوران باستان با نبرد تاریکی و نور همراه بوده است. «در آغاز تنها اهورامزدا، خدای یکتا و نیکی وجود داشت. او در روشنی بیکران و در جهانی پاک و بی‌نقص زندگی می‌کرد. اهریمن، روح پلیدی و ویرانی، در مقابل او در تاریکی مطلق می‌زیست. این دو نیرو وجودی مستقل از هم داشتند. هیچ‌کدام از وجود دیگری آگاه نبودند. زمانی که اهریمن از وجود اهورامزدا آگاه شد، به نور و روشنی او نگریست. او از زیبایی و نیکی جهان اهورامزدا به خشم آمد. پس تصمیم گرفت که او را نابود کند.»
دوره‌ی نخستین ایران باستان را «دوره سه هزار ساله سکون» می‌نامند. براساس روایت‌های بندهش، اهورامزدا از قصد شوم اهریمن آگاه شد. او می‌دانست به زودی جنگی بین نیکی و بدی شکل می‌گیرد. بنابراین جهان را در سه مرحله طراحی کرد. ابتدا اهورامزدا موجوداتی مینوی(روحانی) مانند «امشاسپندان» یا فرشتگان بزرگ و ایزدان را خلق کرد. این مرحله «آفرینش مینوی» نام دارد. هدف از خلقت این موجودات مقاومت در برابر نیروهای اهریمنی بوده است. سپس اهورامزدا با پیشگویی به اهریمن گفت که در نهایت پلیدی از بین خواهد رفت و نیکی پیروز خواهد شد. اهریمن از این پیشگویی ترسید. برای سه هزار سال از ترس به تاریکی‌اش فرو رفت و از جنگ دست کشید.
در این فاصله، اهورامزدا جهان مادی را آفرید تا جهبه‌ی جنگ خیر و شر باشد. او جهان مادی را در شش گام خلق کرد. ابتدا آسمان، سپس آب‌ها، زمین، گیاهان، جانوران و در نهایت انسان را آفرید. او ابتدا آسمانی شفاف و درخشان از جنس یاقوت به عنوان سقف جهان خلق کرد. سپس آب زلال را آفرید که کل جهان را در برگرفت. پس از آن گیاهان را روی زمین رویاند. نخستین و مقدس‌ترین گیاه «هئومه» نام گرفت. سپس گاو مقدس را که نمونه‌ی اولیه همه‌ی جانداران بود خلق شد. در نهایت نخستین انسان، «کیومرث» یا به نقل از اوستا «گَیومرت» را به عنوان نیاکان پاک انسان آفرید.
جهان مادی تا سه هزار سال بی‌نقص و آشوب بود. اما طولی نکشید که اهریمن از خواب تاریکش بیدار گشت و به جهان مادی هجوم برد. در ستون بعد از حمله‌ی اهریمن، ایستادگی امشاسپندان و آغاز نبرد تاریکی و روشنی خواهم نوشت.
دیدگاهتان را بنویسید