رخت گشاد یا شلوار گشاد پوشش محلی زنان غرب هرمزگان و جنوب فارس است. این پوشش که در گذشته مرسوم بوده این روزها تنها در مراسم خاص عروسی استفاده می شود. دوخت لباس رخت گشاد به دلیل در دسترس نبودن ابزار و پارچه و هزینه هنگفت دوخت آن به مرور کاهش پیدا کرده است.
ﺑﺮای آراﺳـﺘﻦ ﻟﺒﺎس و زﯾﻨﺖ دادن ﺑﻪ این لباس زیبا، از اﺑﺰاری ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳــ ﻮزن ﻫــﺎی رﯾـﺰ و درﺷـــ ﺖ ﺧـﯿــﺎﻃـﯽ,ﻗـﯿـﭽـﯽ,ﺧـﻂ ﮐـﺶ,ﮐــﺎﻏــﺬﺑـﺮش,ﻗـﻼب,ﻧـﺦ ﻫـﺎیاﻟﻮان ,اﺑﺮﯾﺸـﻢ, خوس وﮔـﻼﺑـﺘـﻮن,ﭘـﻮﻟـﮏ, ﮐـﻢ, اﻧـﮕﺸــﺘـﺎﻧـﻪ, ﻗـﯿـﻄـﺎن, دﮐـﻤـﻪ, ﭼـﭙﺮ, ودو, ﺣـﺎﺷــ ﯿـﻪ, ﻣـﻨـﺠـﻮق, ﺟـﻮﻏَـﻦ, زری ﺑﺎﻓﯽ, ﺳـﻮزن ﺗﻪ ﮔﺮد, ﺑﺸـﮑﺎف, ﺑﺎﻟﺸـﺘﮏ, ﮐﻮﺳـﻦ ﺧﻮﺳـﯽ و اﻧﻮاع و اﻗﺴـﺎم زری ﻫﺎ و ﻏﯿﺮه اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.
اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺻــﺒﺮ و ﻇﺮاﻓﺖ و ﺳــﺮ ﭘﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﻫﻨﺮﺑﺎر ﺧﯿﺎﻃﺎن ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺎﻫﺮ ﺻـﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد. ﻟﺒﺎس ﻫﺎی ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه, ﺑﺴـﯿﺎر زﯾﺒﺎ و ﭼﺸـﻤﮕﯿﺮ و ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ اﻧـﺪ. این لباس اﺧﯿﺮا ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ اﻗﻮام اﯾﺮاﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳــ ﺖ. بررسی های مردم شناسی انجام شده نشان میدهد که پوشش های مختلف، ریشه ﮐـﻪ رﯾﺸﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم آن منطقه دارد. لباس رخت گشاد شباهت زیادی به لباس های قدیمی هندی دارد. برخی معتقدند شاید اولین بار پارچه اطلس و پیراهن کوتاه آن در غرب هرمزگان، از هندوستان به همراه اقلام وارداتی دیگر، وارد ایران شده است.
ﻧﺎم اﺟﺰای لباس رﺧﺖ ﮔﺸﺎد به زبان ﻣﺤلی اوز
پوشش محلی زنان غرب هرمزگان در ﻓﺼﻞ بهار و زﻣﺴﺘﺎن
این لباس از قسمت های مختلفی تشکیل شده است. در فصل بهار و زمستان این بخش ها عبارت بودند از:
اَرﺧَﺎﻟُﻖ: ﻧﻮﻋﯽ ﻧﯿﻢ ﺗﻨﻪ ی ﺗﻨﮓ و ﺑﺪون ﯾﻘﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ دارای آﺳـﺘﯿﻦ ﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه و ﭼﺴـﺒﺎن اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﮐﺖ ﺑﻬﺎره ﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ که از ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎی زرﺑﺎﻓﺖ و ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ دوﺧﺘﻪ ﺷـﺪه است. زﻧﺎن آن را ﺑﺮوی ﺟﺎﻣﻪ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﭘﻮﺷـﻨﺪ. اﯾﻦ ارﺧﺎﻟﻖ زﯾﺒﺎ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻮار ﻫﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷـﺪه از ﺧﻮس و آﺷـﻮرﻣﻪ دﺳـﺖ دوزی ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﺳِﺪﻫِﺮی: ﯾﮏ ﻧﻮع ﻟﺒﺎس ﮔﺮم زﻣﺴـﺘﺎﻧﯽ از ﺟﻨﺲ ﺟﯿﺮ ﯾﺎ ﻣﺨﻤﻞ اﺳـﺖ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻫﺎی ﮔﻼﺑﺘﻮن و ﭘﻮﻟﮏ دوزی ﺑﺎ ﻃﺮح ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﮔﻞ(ﺟﻘﻪ ای و ﻫﺸـﺖ ﭘﺮ) اﺳـﺖ ﮐﻪ در رﻧﮕﻬﺎی ﺳـﺒﺰ،ﺑﻨﻔﺶ و ﺟﮕﺮی ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ. ﮐﻪ اﯾﻦ ﻟﺒﺎس اﺑﺘﺪا ﺗﮑﻪ ﻫﺎی ﺟﺪا،ﺟﺪاﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑﻤﺒﯽ ﻣﯽ آوردﻧﺪو ﺑﺎﻧﻮان آن را ﻣﯽ دوزﻧﺪ.
ﺑﺮای دوﺧـﺖ ﻫﺮ ﺗﮑـﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه ﭘـﺎرﭼـﻪ ﺗﺘﺮون ﺑﺮش داده و ﮐﻮک ﻣﯽ زﻧﻨـﺪ. ﺑﻌـﺪ ﺑـﺎ دﺳــﺖ ﺗﮑـﻪ ﻫـﺎی ﮐﻮک زده ﺷـﺪه را ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻـﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻟﺒﺎس دوﺧﺖ ﺷـﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﮐﺖ ﺑﺴـﯿﺎر ﺷـﯿﮏ ﺟﻠﻮ ﺑﺎز اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﮔﻼﺑﺘﻮن ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻃﻼﯾﯽ ﯾﺎ ﻫﻢ ﺑﻨﺪﯾﻨﮏ ﻫﺎی ﮔﻼﺑﺘﻮﻧﯽ و دﮐﻤﻪ ﺑﺴـﺘﻪ ﻣﯽ ﺷـﻮد. اﯾﻦ ﮐﺖ ﻓﻘﻂ در ﺟﺸﻦ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد.
رﺧﺖ ﮔﺸﺎد: رﺧﺖ ﮔﺸﺎد ﺷﺎﻣﻞ ۴ﻋﺪد داﻣﻦ ﮐﻪ در ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻣﻦ ﺷﻠﻮاری دوﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ روی ﻫﻢ ﻣﯽ ﭘﻮﺷــﯿﺪند. داﻣﻦ زﯾرﯾﻦ آن از ﺟﻨﺲ ﻧﺦ ﯾﺎ ﭼﯿﺖ ﺑﻮده ﺟﻬﺖ راﺣﺘﯽ و ﻋﺮق ﮔﯿﺮ ﺑﻮدن آن ﻧﯿﺰ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷـﺪه است. داﻣﻦ روﯾﯽ آن از ﭘﺎرﭼﻪ اﻃﻠﺲ دوﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷـﻮد ﮐﻪ روی آن ﺑﺎ ﮔﻞ ﻫﺎی ﮔﻠﺪوزی ﺷـﺪه ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺣﺎﺷـﯿﻪ ی ﭘﺎﯾﯿﻦ داﻣﻦ از ﻧﻮار ﺧﻮس دوزی ﺷـﺪه اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷـﻮد ﮐﻪ ﺧﻮد از ﭼﻨﺪ ﻧﻮار ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﺷـﺪه ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺦ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮐﻮک ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ.
اوﻟﯿﻦ ﻧﻮار، ﻧﻮار ﺧﻮس دوزی ﺑﺎ ﻃﺮح ﻓﻼن ﺑﻮده است. ﺑﻌﺪ از آن از ﯾﮏ ﻧﻮار زرد رﻧﮓ ﮐﻪ از ﺟﻨﺲ ﻧﺦ ﻓﻠﺰی اﺳــﺖ و ﺑﻪ( آاﺷــﻮرﻣﻪ) ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷــﻮد دوﺧﺘﻪ ﺷـﺪه است. ﻧﻮار ﺳـﻮم از ﺟﻨﺲ ﻧﺦ و ﻣﺸـﮑﯽ ﺑﻮده است. اﯾﻦ ﺳـﻪ ﻧﻮار را ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺎرﭼﻪ ی ﻧﺨﯽ ﮐﻮک ﺟﺴـﺘﻪ ﻣﯿ ﺸﻮد و آن را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ داﻣﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﯽ دوﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﮐﻤﺮی داﻣﻦ از ﮐﺶ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﺎﯾﺰ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺑﺎﺷﺪ.
منبع: موزه مردم شناسی و اداره ارشاد شهرستان اوز
دیدگاهتان را بنویسید